Placebo, Ομοιοπαθητική και ...Βραχιολάκια Σιλικόνης.

Οι ιατρικές θεραπείες έχουν κατά ένα μέρος αποτέλεσμα λόγω της θετικής προσδοκίας που δημιουργούν στο μυαλό του ασθενούς, ένα αινιγματικό φαινόμενο που ονομάζεται placebo.

Στα λατινικά placebo σημαίνει «θα ευχαριστήσω», όρος που προέρχεται από έναν ψαλμό της Βίβλου που συνηθιζόταν να συνοδεύει τον νεκρό στο Μεσαίωνα. Τα λόγια άρχιζαν με τη φράση «placebo Domino in regione vivorum», μετάφραση του ελληνικού «ευαρεστήσω ενώπιον Κύριον εν χώραν ζώντων». Ο ψαλμός λεγόταν από επαγγελματίες μοιρολογητές που είχαν προσληφθεί από τους αγαπημένους του νεκρού και αμείβονταν αδρά προσποιούμενοι λύπηση. Οι μοιρολογητές ενδιαφέρονταν μόνο για τα λεφτά κι έτσι με τα χρόνια η λέξη placebo απέκτησε αρνητική σημασία υποδηλώνοντας κάτι το ψεύτικο. Με αυτήν την έννοια εισήλθε στην Ιατρική εννοώντας το εικονικό φάρμακο, αυτό που δίνεται στον ασθενή περισσότερο για να τον ευχαριστήσει παρά για να τον θεραπεύσει πραγματικά. Το περίεργο είναι ότι τα εικονικά φάρμακα δρούσαν αρκετές φορές σαν να είναι πραγματικά κάτι που συνειδητοποιήθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1950.

Η ανακάλυψη ότι τα placebo μπορούν να έχουν πραγματικό αποτέλεσμα έγινε από τον Henry Beecher, έναν αναισθησιολόγο του αμερικανικού στρατού. Ο Beecher ανακάλυψε τη δύναμη του placebo στη διάρκεια του 2ου παγκόσμιου πολέμου, όπου πολλές φορές η ιατρική μονάδα του ξέμενε από μορφίνη, μια ουσία που ανακουφίζει από τον πόνο. Σε μια περίπτωση όπου ενας στρατιώτης σφάδαζε από τα τραύματά του αλλά δεν υπήρχε μορφίνη να του χορηγηθεί, ο Beecher είδε προς έκπληξή του μια νοσοκόμα να του κάνει ένεση με αλατόνερο. 

Αυτό δεν ήταν ασυνήθιστη πρακτική ειδικά στη Βρετανία την δεκαετία του 1930. Όταν οι ασθενείς ανησυχούσαν τη νύχτα, οι νοσοκόμες τους έκαναν ενέσεις με αλατόνερο για να τους ηρεμήσουν. 

Η έκπληξή του Beecher έγινε ακόμα μεγαλύτερη όταν είδε ότι ο στρατιώτης ηρέμησε σαν να είχε πάρει μορφίνη και τελικά εγχειρίστηκε νιώθοντας μια μέτρια ενόχληση. Εντυπωσιάστηκε με το περιστατικό και όταν τελείωσε ο πόλεμος συγκέντρωσε μια ιατρική ομάδα στο πανεπιστήμιο του Harvard για να μελετήσει το φαινόμενο. Τo αποτέλεσμα της έρευνας ήταν ένα φημισμένο άρθρο με τίτλο «Το παντοδύναμο Placebo» που δημοσιεύτηκε το 1955.

 Ο Beecher και οι συνεργάτες του επιθεώρησαν 15 μελέτες και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 35% των ασθενών μπορεί να αντιδράσει θετικά στα placebo (σήμερα είναι γνωστό ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να αντιδράσουν θετικά, αρκεί να βρεθούν στις κατάλληλες συνθήκες).

Η δημοσίευση του Beecher συνέβαλε σε μια μεγάλη αλλαγή που έγινε στη διεξαγωγή των κλινικών ερευνών: όταν τεστάρεται oποιοδήποτε νέο φάρμακο πρέπει οπωσδήποτε να συγκριθεί με ένα placebo. Οι ιατρικοί ερευνητές δίνουν σε μια ομάδα ασθενών το υπό δοκιμή φάρμακο και σε μια άλλη ομάδα ένα placebo. To φάρμακο θα εγκριθεί μόνο αν έχει αρκετά καλύτερα αποτέλεσμα από το placebo. Με αυτόν τον τρόπο, η Ιατρική επιστήμη παραδέχτηκε πρακτικά τη δύναμη του placebo ωστόσο μόνο μετά το 1990 καταβλήθηκαν σοβαρές προσπάθειες να εξηγήσουν το φαινόμενο.

H δύναμη της υποβολής.

Το 1993, ο ογκολόγος Robert Buckman καθηγητής στο University of Toronto και ο συνεργάτης του Karl Sabbagh δημοσίευσαν το βιβλίο τους «Μαγεία ή Ιατρική;», στο οποίο υποστήριξαν ότι η θεραπεία ενός φαρμάκου μπορεί να οφείλεται, όχι σ’ αυτή καθε αυτή την φαρμακευτική ουσία, αλλά στις προσδοκίες του ασθενούς.

Ο Buckman είχε κάνει ένα εντυπωσιακό πείραμα. Αρκετές γυναίκες κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης πάσχουν από ζαλάδες και τάση για εμετό. Έδωσε σε μια ομάδα εγκύων γυναικών ένα φάρμακο λέγοντάς τους ότι ήταν αντι-εμετικό και θα μείωνε τα συμπτώματά τους. Πράγματι, παίρνοντας το φάρμακο, οι γυναίκες άρχισαν να νιώθουν λιγότερες ζαλάδες και οι εμετοί τους μειώθηκαν. Όμως στην πραγματικότητα το φάρμακο δεν ήταν αντι-εμετικό αλλά εμετικό. Η φαρμακευτική ουσία εκπλήρωσε τις θετικές προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί στο μυαλό των γυναικών, έστω κι αν το φάρμακο είχε στην πραγματικότητα αντίθετη δράση.

Το 1994, ο αμερικανός χειρουργός Bruce Moseley είχε στο πρόγραμμά του 10 εγχειρήσεις για να ανακουφίσει τον πόνο στα γόνατα των ασθενών του που έπασχαν από αρθρίτιδα. Οι ασθενείς ήταν μεσόκοποι άνδρες, πρώην στρατιωτικοί που δεν ήθελαν με κανένα τρόπο να καθηλωθούν σε αναπηρική πολυθρόνα. Όλοι αναισθητοποιήθηκαν αλλά πραγματική εγχείριση έγινε μόνο στους πέντε από τους 10. Στους άλλους πέντε, ο Moseley χτύπησε με ένα χειρουργικό ξέστρο μερικές φορές τα γόνατά τους έτσι ώστε να υπάρξει τομή και να δημιουργηθεί ουλή, αλλά έκανε μόνο αυτό. Μετά από έξι μήνες όλοι οι ασθενείς ανέφεραν ότι πονούσαν λιγότερο και κανείς δεν ήταν δυσαρεστημένος με την εγχείριση. Η placebo εγχείριση λειτούργησε σαν να ήταν πραγματική και ο Moseley αποφάσισε να κάνει μια μεγαλύτερη μελέτη στην οποία συμμετείχαν 165 άτομα. 

Το αποτέλεσμα της μεγαλύτερης μελέτης δημοσιεύτηκε το 2002 και έδειξε ότι οι εγχειρήσεις στα γόνατα των ασθενών που έπασχαν από αρθρίτιδα είχαν το ίδιο αποτέλεσμα με τις placebo εγχειρήσεις. Tο πείραμα κρίθηκε τόσο σημαντικό που ορισμένοι πρότειναν ότι οι πραγματικές εγχειρήσεις πρέπει να συγκρίνονται με εικονικές εγχειρίσεις πριν αποφασιστεί ότι έχουν όφελος για τον ασθενή, όπως συμβαίνει με τα φάρμακα.

Το 1998, μια άλλη μελέτη για τα placebo ήταν για πολλούς πραγματικά σοκαριστική. Ο καθηγητής ψυχολογίας Irving Kirsch και ο συνάδελφός του Guy Sapirstein συγκέντρωσαν 19 μελέτες που είχαν γίνει για τα αντικαταθλιπτικά χάπια και αναλύοντας τα στοιχεία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αποτελεσματικότητά τους οφειλόταν κατά 75% στην επίδραση που έχει το placebo. Το συμπέρασμα προκάλεσε διαμάχες καθώς έθιγε τα συμφέροντα των φαρμακευτικών εταιρειών αλλά το 2002 ο Kirsch επανήλθε με μια μεγαλύτερη ανάλυση που αυτή τη φορά περιελάμβανε 47 μελέτες για έξι αντικαταθλιπτικά χάπια νέας γενιάς. Το συμπέρασμα ήταν και πάλι το ίδιο. Ο Kirsch βρήκε ότι το Prozac και τα ξαδέρφια του οφείλουν την αποτελεσματικότητά τους κατά 80% στην ενέργεια του placebo και δήλωσε ότι τα αγαπημένα χάπια των αμερικανών «ίσως δεν έχουν κανένα απολύτως φαρμακευτικό αποτέλεσμα».

Αυτές οι μελέτες, αλλά και άλλες, δείχνουν ότι η προσδοκία είναι μια σύνθετη πνευματική δραστηριότητα που έχει επίδραση στο αποτέλεσμα της θεραπείας. Φαίνεται ότι οι αισιόδοξοι ασθενείς τα πάνε καλύτερα από τους απαισιόδοξους, έστω κι αν η θεραπεία είναι ακριβώς η ίδια. 

Το πιο περίεργο απ’ όλα είναι ότι τα placebo μπορεί να έχουν και παρενέργειες, όπως συμβαίνει και με τα πραγματικά φάρμακα. Η δυνατότητα του εικονικού φαρμάκου να προκαλεί παρενέργειες ονομάζεταιnocebo που στα λατινικά σημαίνει «θα δυσαρεστήσω». 

Το nocebo είναι ο κακός δίδυμος αδελφός του placebo και εισήχθη ως όρος στη βιβλιογραφία το 1961 από έναν ερευνητή ονόματι Walter Κennedy ο οποίος είπε ότι το αποτέλεσμα της θεραπείας βρίσκεται περισσότερο στο μυαλό του ασθενούς παρά στο φάρμακο. 

Σήμερα είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα της θεραπείας συνδέεται ως ένα βαθμό με την εμπιστοσύνη που εμπνέει ο γιατρός στον ασθενή. Αν ο γιατρός διαβεβαιώσει με πειστικό τρόπο τον ασθενή ότι αυτό που του δίνει θα τον κάνει καλά, αυξάνονται οι πιθανότητες ενός θετικού αποτελέσματος.

Ομοιοπαθητική και placebo.

Το φαινόμενο placebo βρίσκεται και στο κέντρο της διαμάχης ανάμεσα στην ομοιοπαθητική και την κλασική ιατρική. Οι κανονικοί γιατροί και όχι μόνον αυτοί, αλλά και οι νόμοι της φύσης, θεωρούν ότι τα ομοιοπαθητικά φάρμακα με τις πολύ μεγάλες αραιώσεις τους δεν μπορούν να περιέχουν ούτε ένα μόριο της δραστικής ουσίας, οπότε σε περιπτώσεις όπου αυτά φαίνεται να δρουν, το φαινόμενο δεν μπορεί να αποδοθεί παρά σε placebo.

Από τη μεριά τους, οι υποστηρικτές της ομοιοπαθητικής ιατρικής μη αποδεχόμενοι το φαινόμενο placebo, διότι αν το έκαναν θα έμεναν χωρίς δουλειά, αποδίδουν τη δράση των φαρμάκων στη «μνήμη» του διαλύτη, που κατά κύριο λόγο είναι το νερό, στην «μαγική» ικανότητα δηλαδή του νερού να διατηρεί την ιδιαίτερη δομή που είχε αποκτήσει, όταν βρισκόταν σε αυτό διαλυμένη η ενεργός ουσία.

Η σημαντικότερη πάντως αμφισβήτηση της ομοιοπαθητικής προέρχεται από τα αποτελέσματα μελέτης του 2005, του κορυφαίου επιστημονικού περιοδικού στην ιατρική επιστήμη «Lancet» με τίτλο «Είναι τα αποτελέσματα της ομοιοπαθητικής φαινόμενο placebo?». 

Οι επιστήμονες ξεκάθαρα καταλήγουν ύστερα από στατιστική επεξεργασία κλινικών μελετών ομοιοπαθητικής, ότι τα αποτελέσματα της ομοιοπαθητικής οφείλονται στο φαινόμενο placebo. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ομοιοπαθητικοί αντέδρασαν στη μελέτη αυτή και αμφισβήτησαν την μεθοδολογία της έρευνας. Βέβαια το να περιμένεις να μετρήσεις θεραπευτικά αποτελέσματα (με βάση την κλασσική ιατρική) μιας αραιωμένης ουσίας σχεδόν στο μηδέν είναι σαν να περιμένεις τη νύχτα να δεις ήλιο. Το αποτέλεσμα είναι αυτονόητο και γι’ αυτό δεν είναι επιχείρημα το να αμφισβητείς τις μεθόδους της μελέτης. 

Βραχιολάκια σιλικόνης.

«Το Power Balance είναι ένα περικάρπιο από σιλικόνη στο κέντρο του οποίου υπάρχει ένα ολόγραμμα. Το μυστικό σύμφωνα με τους δύο κατασκευαστές από την Καλιφόρνια είναι στο ολόγραμμα, το οποίο είναι κατασκευασμένο από ρητίνη πολυαιθυλενίου και δοκιμασμένο σε ενεργειακά κύματα συγκεκριμένων συχνοτήτων. Όταν έρθει σε επαφή με το ανθρώπινο σώμα, βοηθά τη λειτουργία της φυσικής ενεργειακής ροής, επιτρέποντας βέλτιστη απόδοση, διαύγεια και ευεξία. [...] 

Παρά τη μη τεκμηριωμένη επιστημονικά λειτουργία του, πάρα πολύ κόσμος απ’ όλο την υφήλιο έσπευσε να το προμηθευτεί. Οι Έλληνες βέβαια δεν πήγαν πίσω, όπως και αρκετοί διάσημοι από διάφορους χώρους. Η τιμή του στην Ελλάδα ανέρχεται στα 39,90 ευρώ και λανσάρεται από την ομώνυμη εταιρεία. [...]» -Απόσπασμα από σχετική καταχώριση που βρήκα στο Internet.

Σε αυτήν τη περίπτωση το φαινόμενο placebo και ο αέρας κοπανιστός απέφεραν κέρδη δισεκατομμυρίων δολαρίων στα αδέλφια Τρόι και Τζος Ρονταρμέλ από την Καλιφόρνια. Υπεβλήθησαν μηνύσεις από το αμερικανικό κράτος, που κέρδισε, κατεβλήθησαν τεράστια πρόστιμα, και απαγορεύθηκε η διαφήμισή τους. Στην Αμερική. Στον υπόλοιπο κόσμο και στην Ελλάδα χαλάνε κόσμο...

Πηγές:
healthyliving.gr
e-cynical.blogspot.com
kosmaser.wordpress.com

Αναδημοσίευση από: gravitonio.blogspot.com "Το φαινόμενο placebo"

Τα κείμενα άλλων που -για τεκμηρίωση ή προβληματισμό-  φιλοξενούνται εδώ, 

απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους, όχι κατ' ανάγκην και του ιστολογίου.