Ξέρεις γιατί πληρώνεσαι δάσκαλε;

«...Ὁ διδάσκαλος εἶχεν ἀπογοητευθῆ...  ...Εἰσήρχετο κατηφὴς ἀλλὰ καὶ μετ᾽ ἐγκαρτερήσεως εἰς τὸ σχολεῖον, ἀφοῦ ἐσήμαινεν ἐπὶ μακρὸν μὲ βραχνὴν φωνὴν ὁ σπασμένος κώδων ὁ ἀνηρτημένος ἐπὶ δύο ὀρθίων ξύλων ἔξω τῆς θύρας, τὸν ὁποῖον φαγωμένον ἤδη ὄντα ἀπὸ τὴν σκωρίαν, ὅταν ἀφῃρέθη ἀπὸ παλαιὸν ἐρημοκκλήσιον, οἱ μαθηταὶ εἶχαν σπάσει διὰ τῆς ὑπερβολικῆς καὶ παρακαίρου χρήσεως, ἢ διὰ χαλίκων ριπτομένων ἐξωδίκως -ἐν ὥρᾳ σχολῆς τῶν μαθημάτων. Ἤρχιζε τὴν καθημερινὴν ἀσχολίαν του σοβαρὸς καὶ αὐστηρός. Ἐπρόσεχε συντόνως ὅταν ἐξήταζε, καὶ εἶτα ἀνέπτυσσεν ἀντὶ νὰ σημειώνῃ ἁπλῶς τὸ παρακάτω. Ἐζήτει εἰς τὸ ἔργον του βάλσαμον...

....Εἶχεν ὑποβάλει συντόνους ἀναφορὰς εἰς τὸν δήμαρχον ὅστις, πείσας καὶ τὸ συμβούλιον νὰ ψηφίσῃ τὰ ἔξοδα, ἀπεφάσισε τέλος νὰ διατάξῃ τὴν ἐπισκευὴν τῆς διαρρεούσης στέγης, τῶν φαγωμένων παραθυρο- φύλλων, τῆς σαπρᾶς δασκαλοκαθέδρας καὶ τοῦ πατώματος. Ὀλίγα τινὰ χωλὰ θρανία τὰ ἐκάρφωσε μὲ τὰς χεῖράς του ὁ διδάσκαλος... ...Εἶχε διατάξει νὰ καθαρίσωσι τὸ ὑπὸ τὴν δασκαλοκαθέδραν σωφρονιστή- ριον, ἐκεῖ ὅπου ἔβοσκαν ἐν πάσῃ ἀνέσει πολυάριθμοι ψαλίδες, βλατοῦδες καὶ ποντικοί. Εἶχε κάμει νέαν καὶ πλουσίαν προμήθειαν ἀπὸ δεσμίδας βεργῶν, καὶ εἶχεν ἀρχίσει «νὰ τὲς βρέχῃ» πάλιν γερά, καθὼς ἄλλοτε. Εἶχεν ἀπαιτήσει ἀπὸ τὴν Ἐφορευτικὴν Ἐπιτροπὴν τὴν ἀποβολὴν ὡς «ἀνεπιδέκτου μαθήσεως»... ...δύο ἢ τριῶν... ...ἀλλ᾽ εἰς τοῦτο εὗρε τὴν ἐπιτροπὴν ἀντιπράττουσαν.

«Τὸ σκολειὸ (κατὰ τὴν θεωρίαν τὴν ὁποίαν ἀνέπτυσσε μὲν ἓν τῶν μελῶν τῆς ἐπιτροπῆς, ἠσπάζοντο δὲ οἱ πλεῖστοι τῶν γονέων), τὸ σκολειό... ...δὲν ἔγινε γιὰ νὰ μαθαίνουν τὰ παιδιὰ γράμματα... ...Ἔγινε γιὰ νὰ μαζώνουνται οἱ κλῆρες, τὰ παλιόπαιδα, τὰ διαβολόπουλα. Πῶς μπορεῖ, τὸ λοιπόν, ἕνας γονιὸς νὰ τὰ ἔχῃ μπελὰ ἀπὸ τὸ πρωὶ ὣς τὸ βράδυ; Καὶ ποῦ συφτάνεται ἕνας φτωχὸς νὰ τὰ θρέψῃ; Μπορεῖ νὰ τὰ χορταίνῃ κομμάτια; Μήπως χορταίνουν, οἱ διαόλοι, ποτέ; Καὶ εἶναι ἱκανὴ μία χήρα γυναίκα νὰ τρέχῃ ἀπὸ γιαλὸ σὲ γιαλό, ἀπὸ βράχο σὲ βράχο, γιὰ νὰ τὰ συμμαζώνῃ; Γιατί πληρώνεται ὁ δάσκαλος; Γιὰ νὰ ἔχῃ τὸ βάρος αὐτό, νὰ εἶναι οἱ γονιοὶ ἥσυχοι. Ὅταν εἶναι συμμαζωμένα ἐκεῖ-δά, μὲς στὸ σκολειό, γλυτώνει ὁ γονιὸς καὶ καμπόσα κομμάτια, παραδείγματος χάριν. Ἂς τρῶνε τὰ θρανία, ποὺ εἶναι ξύλινα, ἂς τρῶνε τοὺς πίνακας καὶ τὰ χαρτιά τους, τοὺς τοίχους καὶ τὸ πάτωμα, γιὰ νὰ εἶναι οἱ νυκοκυραῖοι ἡσυχώτεροι γιὰ τὲς ἀχλαδιές των, τὲς βερυκοκκιές των, τὲς συκιὲς καὶ τ᾽ ἀμπέλια των. Ἡ καθεμιὰ  πανδρεμένη, τὸ λοιπόν, πρέπει νὰ ἔχῃ μέρος γιὰ νὰ ξεφορτώνεται τὴν κλήρα της, ποὺ οἱ πλιότεροι ἄνδρες λείπουν χρόνο-χρονικῆς, ἡ καθεμιὰ χήρα πρέπει νὰ ἔχῃ μέρος γιὰ νὰ ρίχνῃ τὸ στρίγλικό της,         τ᾽ ἀρφανό της. Ἡ καθεμιὰ ἀρχόντισσα νὰ ἔχῃ μέρος γιὰ νὰ βάζῃ τὸν πάποωω της, τὸ χῆνο της, κ᾽ ἡ καθεμιὰ φτωχή, τὸ θάρρος της καὶ τὴν ἀπαντοχή της. Αὐτά, δάσκαλε». 

Ὁ διδάσκαλος δὲν εἶχεν ὄρεξιν ν᾽ ἀντείπῃ εἰς ταῦτα, ἀλλ᾽ ἁπλῶς ἀφωσιώθη εἰς τὸ ἔργον...».                    ___

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.      
Ἡ Δασκαλομάννα -Διήγημα,1894- (αποσπάσματα) από:
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ, Ν. (1984). ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, ΑΠΑΝΤΑ, Τόμος 3ος Κριτική Έκδοση, Αθήνα, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΟΜΟΣ: Σελ. 19-28.
Μπορείτε να διαβάστε ολόκληρο το κείμενο, στο:  http://www.papadiamantis.org (εδώ).

Τα κείμενα άλλων που -για τεκμηρίωση ή προβληματισμό-  φιλοξενούνται εδώ, 
απηχούν τις απόψεις των συγγραφέων τους, όχι κατ' ανάγκην και του ιστολογίου.